Georgische kloosters en kerken
Tussen Erzurum en Yusufeli liggen verscheidene oude Georgische kerken en kloosters uit de 10e–11e eeuw. In die tijd maakte Georgië een periode van bloei door onder de Tao-Klarjet dynastie en strekte het rijk zich uit van het Kaçkargebergte tot aan de Kaspische Zee. De Georgische Koning David III sponsorde vele religieuze bouwwerken in de regio rondom Yusufeli, waaronder het Haho (Hahuli) klooster van Bağbaşı en het wat noordelijker gelegen Barhal (Parhalı) klooster. In de streek wonen nog steeds mensen van Georgische afkomst, sommigen herkenbaar aan hun rossige haar en sproeten. De meesten hebben zich in het begin van de 20e eeuw bekeerd tot de islam.
Bağbaşı
Bağbaşı is een klein dorpje in een groen dal, 8 kilometer van de doorgaande weg Erzurum-Yusufeli. De tijd lijkt er stil te hebben gestaan. Rondlopend in het dorpje kun je getuige zijn van oude ambachten en de traditionele winning en bewerking van natuurproducten. Veel vrouwen dragen er een traditionele sluier in karakteristieke kleuren en motieven. Het Hahoklooster, dat nu gebruikt wordt als moskee, ligt even voorbij de dorpskern en wordt aangeduid als Taş Camii en Meryemana Kilisesi.
Hahoklooster
Het Haho of Hahuliklooster ligt op een vruchtbaar stuk grasland aan de Haho beek. Het dateert uit de 10e eeuw en werd beschermd door een fort dat op ongeveer 300 meter ten noordoosten van het klooster lag.
Het klooster werd tussen 978 en 1001 gebouwd en was gewijd aan de Moeder Gods (vandaar: Mereymana kilisesi). In korte tijd werd het een belangrijk centrum voor cultuur en kunst. Uit een manuscript uit het jaar 1556 blijkt dat het klooster toen nog als zodanig in gebruik moet zijn geweest. In de Ottomaanse tijd werd het in gebruik genomen als moskee. Tijdens de Russische bezetting (begin 20e eeuw) kreeg het zijn oude functie terug, wat na de bezetting weer werd teruggedraaid. Sinds 1981 is Haho een erkend nationaal cultureel monument en heeft het een beschermde status.
Het klooster verkeert in redelijk goede staat. Het heeft een aantal kenmerken die karakteristiek zijn voor Georgische kerken en kloosters:
- Een veelkleurig, kegelvormig pannendak
- Bas-reliëfs aan de buitenzijde (o.a. arend met prooi) en in het voorportaal (o.a. Jonas en de walvis)
- Fresco’s in het interieur. Helaas zijn deze in minder goede staat.
De Hahokerk heeft een koepel met bogen, gedragen door de hoekpunten van de straalkapel en twee vrijstaande pilaren. Het interieur en de façaden van de kerk zijn op vele plaatsen met ornamenten versierd. Naast de kloosterkerk staat een goed bewaard gebleven kapel.
